«Ο Κυριάκος Χριστοφή Μάτσης, ο οποίος ως μέλος του Συλλόγου ελάμβανε πάντοτε ενεργόν μέρος εις όλας τας εθνικάς εκδηλώσεις του Συλλόγου, εθυσιάσθη υπέρ βωμών και εστιών μαχόμενος εναντίον των Βρεττανικών Δυνάμεων εις το παρά το Δίκωμον κρησφύγετόν του. Η αυτοθυσία του θα είναι παράδειγμα διά τάς επερχομένας γενεάς διά να αντλούν δύναμιν διά τούς υπέρ ελεθερίας αγώνας». Απόσπασμα από τα πρακτικά της συνεδρίας του Δ.Σ. της Ανόρθωσης Αμμοχώστου την 19η Νοεμβρίου 1958, μετά τη θυσία του ήρωα του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59 και Επίτιμου Προέδρου της Ανόρθωσης, Κυριάκου Μάτση.
Ο Σταυραετός του Πενταδακτύλου, γεννήθηκε στις 23 του Γενάρη του 1926 στο Παλαιχώρι από τον Χριστοφή και την Κυριακού. Φιλομαθής ως ήταν και με σπινθηροβόλο πνεύμα, φοίτησε στο Γυμνάσιο Αμμοχώστου, το οποίο βρισκόταν τότε στο χωριό Τρίκωμο, όπου γνωρίστηκε με τον Γρηγόρη Αυξεντίου.
Αφού αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Αμμοχώστου, μετέβη στην Θεσσαλονίκη προκειμένου να σπουδάσει «τη γη» που τόσο λάτρευε, να γίνει Γεωπόνος. Όντας φοιτητής, ανέπτυξε πλούσια εθνική δράση, μη χάνοντας ευκαιρία να προωθεί το κυπριακό πρόβλημα της κατοχής από τους Άγγλους στους συμφοιτητές του και γενικότερα το λαό της Θεσσαλονίκης. Δεν έχανε ευκαιρία να συμμετέχει ή και να διοργανώνει πορείες διαμαρτυρίας κατά του αγγλικού προξενείου.
Επιστρέφοντας στην Κύπρο κατοίκησε στην Αμμόχωστο, όπου εργαζόταν ως Γεωπόνος. Με το που ξέσπασε ο Αγώνας της ΕΟΚΑ, εντάχθηκε άμεσα στην Οργάνωση και ανέπτυξε έντονη και πλούσια δράση στις επαρχίες Αμμοχώστου και Κερύνειας.
Στις 9 του Γεννάρη το 1956, συνελήφθη και οδηγήθηκε στα κρατητήρια της Ομορφίτας. Εκεί, βασανίστηκε φρικτά από τους Άγγλους, προκειμένου να προδώσει τα μυστικά της Οργάνωσης και τις θέσεις των συμπολεμιστών του. Μάταια όμως τον βασάνιζαν οι κατακτητές, δεν έβγαζαν λέξη από τον Κυριάκο. Αντίθετα, ο Μάτσης φρόντιζε να αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο την περίοδο του εγκλεισμού του, δημιουργώντας βιβλιοθήκη εντός των κρατητηρίων και μορφώνοντας τους ανήλικους συγκρατούμενούς του. Παράλληλα, ο ίδιος συνέχιζε τη μελέτη του και κατέγραφε τις σκέψεις και απόψεις του γύρω από τον Αγώνα, τους στοχασμούς του για τη ζωή και τον προορισμό του ανθρώπου στον κόσμο.
Ο ίδιος ο στρατάρχης Χάρτινγκ, τον επισκέφθηκε στο κελί του, προσφέροντάς του το μυθικό ποσό του μισού εκατομμυρίου λιρών αλλά και εκτάσεις γης στην Αυστραλία, προκειμένου να λύσει τη σιωπή του. Η απάντηση του Κυριάκου που θυμήθηκε τον Ηρόδοτο, αποστομωτική: «Ου περί χρημάτων τον αγώναν ποιούμεθα, αλλά περί αρετής!».
Στις 13 Σεπτεμβρίου του ’56, ο Μάτσης απέδρασε από τα κρατητήρια της Κοκκινοτριμιθιάς και ανέλαβε εκ νέου δράση στο πεδίο της μάχης, στην επαρχία της Κερύνειας. Μέχρι τις 19 του Νιόβρη κράτησαν τα κατορθώματα του ήρωα στα βουνά του Πενταδακτύλου. Το κρησφύγετο του στο Δίκωμο, περικυκλώθηκε από Άγγλους στρατιώτες, οι οποίοι τον καλούσαν να παραδωθεί. «Αν βγω, θα βγω πυροβολώντας!», ήταν η βροντερή απάντηση του Σταυραετού. Οι Βρετανοί ανατίναξαν το κρησφύγετο και ο Κυριάκος Μάτσης πέρασε στην Αθανασία, κερδίζοντας με τον ηρωισμό και την ανδρεία του μια θέση δίπλα στους Λεωνίδες και τους Γρηγόρηδες του Ελληνικού Έθνους.
Σήμερα, 19 Νοεμβρίου 2023, όπως κάθε χρόνο, η Ανόρθωσις Αμμοχώστου παρέστη στο 65ο εθνικό μνημόσυνο του ήρωα στο Παλαιχώρι, εκπροσωπούμενη από το Μέλος του Διοικητικού της Συμβουλίου, Ιάκωβο Αχεριώτη.
Με το πέρας της επιμνημόσυνης δέησης έγινε κατάθεση στεφάνου στο Ηρώον της κοινότητας. Ακολούθως, η αντιπροσωπεία της Ανόρθωσης επισκέφθηκε το σπίτι των αγωνιστών Ανδρέα και Μαρίτσας Καραολή, από όπου πέρασαν και φιλοξενήθηκαν μεγάλες μορφές του Αγώνα της ΕΟΚΑ όπως οι Κυριάκος Μάτσης, Γρηγόρης Αυξεντίου, Αντώνης Παπαδόπουλος και άλλοι.
Ευχαριστούμε θερμά την οικογένεια Καραολή για την φιλοξενία, αλλά και την κοινότητα Παλαιχωρίου, που ως γνωστό η Ανόρθωσις Αμμοχώστου έχει πολλούς φίλους και πιστούς υποστηρικτές!
